مدیرعامل شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس گفت: در ایران به لحاظ شرایط اقلیمی خاص ایران با آبخیزداری نمی‌توان از تخریب‌های سیل جلوگیری کرد و یا موفق به کنترل آن شد و تنها راه جلوگیری از آن سدسازی است.
ناصر ترکش‌دوز، مدیرعامل شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار گروه جامعه خبرگزاری فارس، به شرایط آبی کشور و ضرورت سدسازی در تنظیم منابع آبی و تأمین آب شرب، صنعت و کشاورزی و به‌ویژه پیشگیری از بروز سیل‌های ویرانگر و علل مخالفت با سدسازی از سوی برخی از دوستداران و فعالان محیط زیست پرداخت.

 

ترکش دوز در پاسخ به این سوال که برای پیشگیری از سیل‌های ویرانگر و خانمان‌سوز با توجه به اقلیم ایران چه راهکار مناسبی وجود دارد که می‌توانید پیشنهاد کنید؟ گفت: به اعتقاد ما هر کشوری را باید بنا به شرایط خاص خود سنجید؛ ما هم باید مشکل و بیماری خاص خودمان را بشناسیم و هزینه درمانش را بدهیم.

وی تصریح کرد: همه ما می‌دانیم که ایران با توجه به شرایط اقلیمی خاصی که دارد، کشور سیل‌خیزی است و اگر بخواهیم برای کنترل سیل، متناسب با ایران، نسخه‌ای بپیچیم، این نسخه باید منطبق با شرایط اقلیمی، جغرافیایی کشور خودمان تهیه شود تا قابلیت اجرایی داشته باشد.

این کارشناس سدسازی با بیان اینکه شرایط رودخانه‌های مناطق مختلف جغرافیایی ایران باهم کاملاً تفاوت است، اظهار داشت: برای نمونه، آبدهی متوسط اکثر رودخانه‌های شمال کشور و سیلاب‌های این رودخانه در دوره‌های بازگشت مختلف، تفاوت خیلی زیادی ندارد، اما در رودخانه‌های جنوب، غرب و بعضاً شرق کشور، شرایط بسیار متفاوت است. برای مثال، در رود دز متوسط آبدهی رودخانه 260 مترمکعب بر ثانیه ( معادل حدود5 /8 میلیارد مترمکعب در سال!) است اما با دوره بازگشت 25 ساله، این رقم به 6700 مترمکعب بر ثانیه (معادل حدود 22 میلیارد مترمکعب در سال) می‌رسد.

ترکش دوز افزود: در رودخانه کارون هم تقریباً همین رژیم برقرار است، یعنی تفاوت آورد سیلاب‌های سنگین بین 50 تا 60 برابر آورد متوسط رودخانه است. در فروردین سال 1394 که در سال‌های خشک قرار داشتیم، سیل بزرگی با دبی لحظه‌ای 6 هزار مترمکعب در حوضه میانی رودخانه کارون رخ داد که اگر سد گتوند نبود، مردمی که در اهواز، آبادان و خرمشهر، بدون اطلاع از بروز سیل، به تعطیلات نوروزی رفته بودند، واقعاً دچار مصیبت می‌شدند و فاجعه‌ای ملی رخ می‌داد.

مدیرعامل شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس با بیان اینکه حجم آبی که با بروز این سیل به پشت سد گتوند آمد، آن‌قدر زیاد بود که در طی 5 ساعت، به 300 میلیون مترمکعب) یعنی یک و نیم برابر حجم دریاچه سد کرج) رسید، تشریح کرد: سیل دیگری نیز در سال 95  بازهم در فروردین‌ماه تکرار شد که ما شاهد بروز سیلابی عظیم در رودخانه دز بودیم و دبی لحظه‌ای این سیل نیز به 8 هزار مترمکعب می‌رسید، به‌طوری‌که طی دو روز، حدود 600 میلیون مترمکعب یعنی 3 برابر مخزن سد کرج، آب به مخزن سد دز وارد.

ترکش دوز ابراز داشت: رودخانه‌های کارون، دز، کرخه، سیروان و ... از جهت تولید برق و تولید آب ُشرب و تأمین آب کشاورزی و منافع دیگر، برای ما  «فرصت» تلقی می‌شوند، اما ازاین‌جهت که سیل‌های آن‌ها بسیار بزرگ است و چندین برابر حجم مخزن سد کرج به‌یک‌باره آب وارد این رودخانه‌ها می‌شود و درست از وسط شهرها و آبادی‌ها عبور می‌کنند، به‌راستی‌که یک تهدید بزرگ و جدی به شمار می‌آیند.

وی افزود:‌به همین دلیل ، وجود سدها برای تنظیم و همچنین کنترل و جلوگیری از اثرات ویرانگر و تخریبی آن‌ها به‌راستی نعمت بزرگی به شمار می‌آید.

مدیرعامل مهاب قدس در ادامه تصریح کرد: اگر نمی‌خواستیم با استفاده از سازه تنظیم‌کننده‌ای مثل سد، به تأمین آب و برق و آب موردنیاز کشاورزی بپردازیم، قطعاً جهت حفاظت از شهرها و جلوگیری از وارد آمدن  صدمات جانی و مالی به هم‌وطنان خود، باید سد می‌ساختیم. به‌خصوص که متأسفانه، تجاوز به حریم رودخانه‌ها در پایین‌دست سدها نیز توسط افراد و بسیاری از کارخانه‌ها و ساخت‌وسازهای غیرمجاز، مزید بر علت شده و با توجه به متفاوت بودن مناطق جنوبی و جنوب غربی کشور با سایر اقلیم‌ها ، در این سال‌ها ، کار کنترل سیل بسیار دشوارتر از قبل است.

ترکش دوز معتقد است: حل معضل سیلاب های کشور با با کمک آبخیزداری ساده‌اندیشی است.

وی در ادامه اظهار داشت: برای این‌گونه افراد باید توضیح داده شود که آبخیزداری، تنها به مقدار ناچیزی برای ایجاد تأخیر در جریان سیلابی تأثیر داشته و نقش مؤثر و چشمگیری در کنترل این‌گونه سیلاب‌های ویرانگر ندارد.

این کارشناس تاکید کرد: شرایط اقلیمی خاص ایران که همواره بر اساس آن،‌ باران‌های شدید و ناگهانی به همراه ذوب شدن برف‌ها در بسیاری از نقاط کشور، رودخانه‌ها سیلابی  می شود و سیل‌های سنگین و مخرب را به دنبال دارد، را نمی توان با آبخیزداری مدیریت کرد و از تخریب‌های سیل جلوگیری به عمل آورد  و یا موفق به کنترل آن شد.

منبع:
خبرگزاري فارس