مطالعات ارزيابي اثرات تجمعي زيست‌محيطي طرح سدهاي خرسان 1و2

شرح سيماي پروژه

ساختگاه سد خرسان 1 در بخش سفلاي رودخانه خرسان در استان چهارمحال و بختياري، در حدود 14 كيلومتري بالادست تلاقي رودخانه كارون و خرسان واقع شده است. طرح سد خرسان 2 نيز در فاصله 65 كيلومتري جنوب غربي شهرستان لردگان و در 1 كيلومتري غرب روستاي شملك از محدوده شهرستان لردگان، بخش مركزي و دهستان بارز بر روي رودخانه خرسان اجرا مي شود. فاصله سد خرسان 2 از سد‌هاي خرسان 1 و سد خرسان 3 به ترتيب در پايين دست و بالادست 20 و 46 كيلومتر مي‌باشد. هر دو سد از نوع بتني بوده و با هدف تامين انرژي برقابي به ميزان 846 گيگاوات ساعت در سد خرسان 1و 981 گيگاوات ساعت در سد خرسان 2 احداث خواهند شد.ارتفاع اين دو سد به ترتيب 194 و 240 متر از پي بوده و مساحت درياچه مخازن آنها به ترتيب 57 و 262 هكتار است.با توجه به اهميت شفاف سازي وضعيت رودخانه خرسان در شرايط احداث سه متوالي ،بررسي ارزيابي تجمعي سدهاي مذكور در دستور كار قرار گرفت .اين بررسي به تفكيك سناريوهاي سه گانه زير انجام شده و كليه اثرات تجمعي طرح بر محيط هاي فيزيكي ،طبيعي و اجتماعي به تفصيل شناسايي گرديد.
· سناريو اول: ساخت همزمان و بهره‌برداري سدهاي خرسان 1 و 2 پس از 8 سال
· سناريو دوم: در ابتدا ساخت مخزن خرسان 2 به مدت 8 سال و پس از آن ساخت مخزن خرسان 1 به مدت 7 سال
· سناريو سوم: در ابتدا ساخت مخزن خرسان 1 به مدت 7 سال و پس از آن ساخت مخزن خرسان 2 به مدت 8 سال

اهداف مطالعات زيست محيطي

هدف كلي طرح بررسي اثرات تجمعي سدهاي خرسان 1 و خرسان 2 بر محيط زيست، با بهره‌گيري از نتايج نمونه‌برداري، آزمايش و تجزيه و تحليل نتايج فاكتورهاي فيزيكوشيميايي آب، ليمنولوژي و خاك و مدلسازي لايه‌بندي حرارتي و تغذيه‌گرايي براي سدهاي خرسان 1و2 مي‌باشد.

اهم اقدامات و فعاليت ها

- بررسي تلفيقي وضعيت موجود محيط زيست در محدود هاي مطالعاتي سدهاي خرسان 1 و 2 بر اساس نتايج مطالعات ارزيابي زيست محيطي مربوطه
- مدلسازي كيفي مخازن بر اساس سناريوهاي فوق الذكر با استفاده از مدل CE-QUAL-W2 جهت شناسايي اثرات القايي لايه بندي حرارتي و اثرات تغذيه گرايي مخزن خرسان 2 روي مخزن خرسان 1.
- پيش بيني تجمعي اثرات به تفكيك سناريوها.
- بررسي انواع روش هاي ارزيابي تجمعي و انتخاب روش شناسي بهينه.
- تحليل و ارزيابي پيامدها و اثرات تجمعي به تفكيك سناريوها.
- تهيه برنامه كاهش آثار تجمعي زيست محيطي براي محيط هاي فيزيكي ،طبيعي و اجتماعي.
- تهيه برنامه پايش آثار تجمعي زيست محيطي براي محيط هاي فيزيكي ،طبيعي و اجتماعي.
- تهيه برنامه آموزش زيست محيطي.
تهيه برنامه تلفيقي كاهش آثار زيست محيطي در محيطهاي مختلف ساير توضيحات ضروري: اين طرح جزو معدود مطالعاتي مي باشد كه با بهره گيري از مطالعات ارزيابي تفصيلي و انجام مطالعات تكميلي ،اثرات تجمعي سدها را بر روي رودخانه مشخص نموده است . با توجه به ضرورت پيش بيني كمي اثرات طرح بر كيفيت آب رودخانه ، از نتايج نمونه برداري جهت مدلسازي تغذيه گرايي و لايه بندي استفاده شده است .اين نمونه برداري در 10 ايستگاه و در 12 ماه انجام گرفت.در اين مطالعات با توجه به مزايا و معايب روش‌هاي مختلف، تجربيات جهاني و بر اساس داده‌ها و منابع موجود و ماهيت اثرات، از روش ماتريس و تلفيق سه ماتريس ICOLD، ايراني و پاستاكيا استفاده گرديده است. جهت تدقيق آثار شناسايي شده ، فعاليت‌هاي اصلي طرح به ريزفعاليت‌ها شكسته شده و آثار هر ريز فعاليت بر پارامترهاي زيست محيطي بررسي شده است . پس از مقايسه سناريوها از ديدگاه آثار و پيامدها ، در نهايت يك سناريو به عنوان سناريوي منتخب معرفي گرديد. براي نيل به اين هدف يك سناريو به عنوان سناريوي مبنا انتخاب گرديده و دو سناريوي ديگر از نظر ماهيت آثار و پيامدها و همچنين عامل فراواني آثار و پيامدها با سناريوي مبنا مقايسه شدند. در بخش برنامه كاهش اثرات توجه ويژه ايي به راهكار تامين نياز زيست‌محيطي شده است.در گام نخست نياز اكولوژيكي رودخانه با استفاده از نتايج ليمنولوژي براورد گرديده ودر مرحله بعدي با بررسي هيدروليكي مقاطع رودخانه(با استفاده از مدل شبيه‌ساز هيدروليكي HEC-RAS)،ارتفاع جريان زيست محيطي مشخص گرديده و در پايان با توجه به شاخصه‌هاي كيفي جريان، چگونگي تامين نياز با توجه به كيفيت مخزن در سناريو‌هاي مختلف ارائه شده است.براي اين منظور از نتايج مطالعات ليمنولوژيكي طرح استفاده شده است. مطالعات ليمنولوژي و نمونه‌برداري از ماهيان رودخانه خرسان بصورت فصلي در 5 ايستگاه در طول رودخانه خرسان انجام گرفته است.